Cıvatalık
Çelikleri
Cıvatalık çelikler bağlantı elemanı üretiminde kullanılır. Cıvatalar, birbirine bağlanmak istenen parçaların üzerine delik açılarak birbirine sıkıştırma ile bağlanmasını sağlayan bağlantı elemanlarıdır.
Cıvatalık Çelik
Cıvatalık çelikler bağlantı elemanı üretiminde kullanılır. Cıvatalar, birbirine bağlanmak istenen parçaların üzerine delik açılarak sıkıştırma ile birbirlerine bağlanmasını sağlayan bağlantı elemanlarıdır. Cıvatalar, parçaları birbirine tutturmada da kullanılmaktadır.
Bu çelikler, uluslararası standartlarla tanımlanmış çeliklerdir. ISO 898-1 standardında alaşımlı ve alaşımsız çeliklerden üretilen cıvataların mekanik özellikleri tanımlanmaktadır.
Cıvatalık çelikler, mekanik gerekliliklerinin tarif edildiği sınıflar ile tanımlanmaktadır. Bu sınıflar; 4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.8, 8.8, 9.8, 10.9, 12.9 olarak sınıflandırılmaktadır.
Bu sınıflar cıvatadan beklenen mekanik özellikler olan akma ve çekme mukavemet değerlerini ifade etmektedir. 12.9 sınıfının mekanik değerlerini şu şekilde ifade edebiliriz:
Çekme mukavemet değerini hesaplamak için ilk rakam 100 ile çarpılır, elde edilen değer N/mm² veya MPa cinsinden çekme değerini verir. 12 x 100 = 1200 N/mm²’dir.
12.9 sınıfında 0.9 olarak kalan katsayı, elde edilen çekme değeri ile çarpıldığında akma değeri tespit edilir: 1200 x 0,9 = 1.080 N/mm²
Ürün, görsel nitelik taşımaz. Parlaklık, öne çıkmayan bir özelliktir. Bakır ve stereat kaplı modeller vardır. Paslanmaz cıvata, uzun kullanım sağlayabilir. Kullanım alanı, ideal boyutları belirler. Değişik çap ve uzunlukta cıvata üretilebilir. İşlem kolaylığı ve kaplamaya uygunluk avantajlıdır.
Üretimi
Cıvata çelikleri korozyona dayanıklı olarak üretilir. Oksidasyon kaynaklı pas oluşumu, galvaniz veya farklı kaplamalar ile önlenir. Üretimlerinde alaşımlı ve alaşımsız çelik kullanılabilir. Cıvata üretiminde ağırlıklı olarak yapı çelikleri, ıslah çelikleri, karbon çelikleri, borlu çelikler ve paslanmaz çelikler kullanılmaktadır. Alaşımlı veya alaşımsız çelikten cıvata üretimi, mekanik beklentilere göre belirlenmektedir. Cıvatalık çelikler ısıl işlemli veya ısıl işlemsiz olarak teslim edilebilirler. Kullanım yerlerine göre yorulma dirençleri de dikkate alınmalıdır.
Çinko kaplama sarı, bakır kaplama kızıl renk verir. Cıvata çeliği farklı proseslere uygundur. Cıvatalarda sertlik, tokluk, süneklik ihtiyaçları değişkendir. Döküm sonrasında eklenen mangan, silisyum ve alüminyum, fiziksel nitelikleri belirler.
Farklı malzemelerin üretimi için özel karışımlar sağlanır. Yüksek karbonlu alaşımlar sert ve ağır cıvata üretiminde kullanılabilir. Paslanmaz cıvata çelikleri parlak yüzey sunar. Paslanmaz çelik ile kullanım ömrü uzun cıvatalar üretilebilir.
Özellikleri
Cıvata çelikleri tavlamayla üretilir. Malzeme yüksek sıcaklıkta mukavemet kazanır. Islah edilmiş yüzey, bozulmaya dirençlidir. Tavlama prosesi elastik yüzey sunar. Alaşımda karbon, mangan, silisyum, krom, molibden, vanadyum, bor ve nikel bulunabilir. Mangan, darbe ve sıcaklık mukavemeti sunar.
Alüminyum, hafiflik sağlayarak kullanımı kolaylaştırır. Alaşımsız çelikler, düşük maliyetle ideal performans gösterir. Döküm sonrasındaki tavlama, kırılmayı ve laçka oluşumunu önler. Cıvatalık malzemeler yük taşıma yeterliliği sunar. Parçaların sabitlenmesinde gereken dayanıklılık sağlanır.
Cıvataların gösteriminde:
- Tanım (Standart)
- Nominal çap (metrik) mm.
- Vida adımı (Hatve) mm.
- Boy mm.
- Cıvata sınıfı (Dayanım sınıfı)
- Yüzey koruması
Yüzey koruma kaplama tipleri:
- Elektrolitik kaplama
- Çinko pul kaplama
- Daldırma galvaniz kaplama
- Mekanik birikimli çinko kaplama
Cıvatalık Çelik Kullanım Alanları
Cıvata çeliği taşıt ve dayanıklı ekipman üretiminde kullanılır. Bağlantı malzemesi denen vida, somun, perçin, çivi ve kaynak teli, cıvata çelikleriyle üretilebilir.
Bağlantı elemanları demir çelik, makine, kereste sanayisinde yaygındır. Ürünlerin ağırlığı, boyu, dayanıklılığı ve sertliği değişkendir. Cıvataların kullanım alanları aşağıdaki gibidir:
- Otomotiv
- Gemicilik
- Havacılık
- Elektronik
- Parça üretimi
- Makine sektörü
- Dayanıklı ev aletleri
- Marangozluk ve mobilyacılık
- İnşaat sektörü
Cıvatalık paslanmaz çelik, farklı ölçüler kazanabilen sünek bir malzemedir. Küçük boyuttaki bağlantı elemanlarının üretiminde kullanılır. Farklı kalitelerde ve standarttaki cıvatalık çelikler birçok talebi karşılar. Eksenel güçler nedeni ile baskı gören mekanizmalarda ve etkiye maruz kalmayan bölümlerde işlevseldir.
Cıvata çeliği işlenmeye hazırdır. Farklı mekanik beklentilere uygun alaşımda çelikler kullanılır. Üretim ve sertleştirme sonrasında yüzey iyileştirilebilir. Krom kaplama, paslanmaz yüzey sunar. Yapı çelikleri ile hafif koşullara uygun cıvata üretimi yapılır. Pim, sac vida ve kılavuz vida, cıvata imalatında kullanılır. Bağlantı elemanları birçok mekanizmada yer alır.
